Kolekcja zegarów ludowych

Wnętrze stylowej jadalni Willi Orla zdobi kolekcja ludowych zegarów pochodząca z prywatnych zbiorów wybitnego historyka sztuki profesora Jana Samka. Ten wspaniały zbiór zegarów w większości typu szwarcwaldzkiego został nam ofiarowany przez profesora w 2003 roku. Powstanie kolekcji datowane jest na lata 60-siąte, większość eksponatów pochodzi z podhalańskich wsi, z okolic Białki Tatrzańskiej, Nowej Białej, Czarnej Góry, Jurgowa. Wraz z upływem lat zbiór powiększał się za sprawą okazyjne kupowanych zegarów na targach staroci w Krakowie, obecnie liczy kilkadziesiąt sztuk.

Kolekcja zegarów profesora Jana Samka to w większości XIX i XX - wieczne ludowe zegary stanowiące niegdyś nieodłączny element wyposażenia domów na podhalańskiej wsi. Zegary szwarcwaldzkie posiadają prosty mechanizm wykonany z metalu, który osłania przymocowana do tarczy drewniana skrzynka. W naszych zbiorach znajdują się zegary różnych typów. Najpopularniejszy typ posiada tarczę w kształcie wydłużonego prostokąta, łukowato wyciętą do góry, zdobioną malowanymi motywami kwiatowym (fot.1, fot.2). Kolejny typ to zegar tzw. "krajobrazowy" posiada tarczę malowaną na szkle z motywem krajobrazu. Płytkę tarczy zabezpiecza od frontu przeszkolona ramka. W kolekcji znajdują sie też zegary zwane typem "ikonowym" ze ścianką tarczową wykonaną z wytłaczanej, cienkiej mosiężnej blaszki, zdobionej w motywy rodzajowe lub figuralne( fot.3). W tym typie jest oryginalny zegar na którego mosiężnej tarczy widnieje wizerunek wspaniałego lwa (fot.4). Wydzielona też jest grupa zegarów "architektonicznych" posiadających drewniane obudowy z elementami kolumienek, arkad, gzymsów i tympanonów. W typach zegarów szwarcwaldzkich wyróżniają się zegary "kukułki", gdzie drewniana obudowa przypomina ozdobne domki dla ptaków zdobione motywem liści dębu czy akcesoriami myśliwskimi. Posiadają one specyficzny mechanizm bicia godzin, o każdej pełnej godzinie z górnego otworu domku wychodzi ptaszek - kukułka. W kolekcji wśród wielu pięknych zegarów na szczególną uwagę zasługuje zegar kuchenny talerzowy, wykonany z porcelany, z pocz. XX wieku, czy rzadki zegar z malowaną metalową tarczą wykonany w Rosyjskiej fabryce zegarów L .Chmielewskiego w Łodzi 1903 roku.

Zgromadzona przez profesora Jana Samka, eksponowana w Willi Orla, cenna kolekcja zegarów ludowych to wspaniały dokument mijającej epoki. Wchodząc w XXI wiek kiedy rozwój elektroniki generuje zmiany w dziedzinie pomiaru czasu, wypiera z naszych domów mechaniczne zegary, zastępując je bezdusznymi "czaso - miernikami" niech nasza ekspozycja będzie okazja do zadumy nad losami tych którym nasze zegary przed laty towarzyszyły dzień po dniu i nad szybko przemijającym życiem.